ការឈ្លានពានរបស់ថៃ មកលើកម្ពុជា ពីមហិច្ឆតាប្រវត្តិសាស្ត្រដល់នយោបាយផ្ទៃក្នុង

នេះគឺជាមូលហេតុចម្បង និងរ៉ាំរ៉ៃបំផុតដែលត្រូវបានលើកឡើងដោយអ្នកវិភាគប្រវត្តិសាស្ត្រ៖

មហិច្ឆតាពង្រីកទឹកដី (Geo-political Ambition) ចាប់តាំងពីការដួលរលំនៃអាណាចក្រអង្គរមក រាជាណាចក្រសៀម (ថៃ) បានបន្តនូវ គោលនយោបាយឈ្លានពាន និងការកាន់កាប់ទឹកដីរបស់ខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ (ដូចជា ខេត្តភាគខាងលិចមួយចំនួន)។ វាក្លាយជាទម្លាប់នៃការគិតថា ខ្លួនជាមហាអំណាចត្រួតត្រាក្នុងតំបន់។

ការទាមទារតំបន់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ថៃតែងតែមើលឃើញទឹកដីជាប់ព្រំដែនថាជា តំបន់យុទ្ធសាស្ត្រ (Strategic Zone) ដែលចាំបាច់ត្រូវគ្រប់គ្រង ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ និងសន្តិសុខរបស់ពួកគេ ទោះបីជាតំបន់ទាំងនោះត្រូវបានកំណត់ដោយច្បាប់អន្តរជាតិជារបស់កម្ពុជាក៏ដោយ។

២. មូលហេតុជម្លោះព្រំដែន និងច្បាប់អន្តរជាតិ

ការបកស្រាយផែនទីខុសគ្នា ទោះបីជាមាន អនុសញ្ញានឹងសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀមឆ្នាំ ១៩០៤/១៩០៧ និងសាលក្រម តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) ឆ្នាំ ១៩៦២ និង ២០១៣ ក៏ដោយ ក៏ថៃនៅតែបន្តបកស្រាយផែនទីព្រំដែនតាមរបៀបដែលចំណេញដល់ពួកគេ។

ការមិនគោរពសេចក្តីសម្រេច ICJ ថៃបានបង្ហាញពីការមិនពេញចិត្ត ឬការមិនគោរពទាំងស្រុងនូវសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការអន្តរជាតិមួយចំនួន (ជាពិសេសករណីព្រះវិហារ) ដែលបង្កើនភាពតានតឹងម្តងហើយម្តងទៀតតាមព្រំដែន។

៣. មូលហេតុសេដ្ឋកិច្ច និងធនធានធម្មជាតិ

ការកេងប្រវ័ញ្ចធនធាន នៅក្នុងអំឡុងពេលជម្លោះ ឬភាពអនាធិបតេយ្យ កងទ័ពថៃ ឬអ្នកមានអំណាចរបស់ពួកគេ ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ថា បានកេងប្រវ័ញ្ច ឈើមានតម្លៃ និង ត្បូងថ្ម ពីតំបន់ព្រំដែនដែលគ្រប់គ្រងដោយកម្ពុជា។

៤. មូលហេតុនយោបាយផ្ទៃក្នុងថៃ

ការបង្វែរចំណាប់អារម្មណ៍ ជួនកាល រដ្ឋាភិបាលថៃ ឬយោធា បានប្រើប្រាស់ការបង្កហេតុតាមព្រំដែន ដើម្បីបង្វែរចំណាប់អារម្មណ៍ របស់សាធារណជនចេញពីបញ្ហានយោបាយ ឬវិបត្តិផ្ទៃក្នុងរបស់ពួកគេផ្ទាល់។ បង្ហាញឥទ្ធិពលយោធា ជម្លោះអនុញ្ញាតឱ្យកងទ័ពថៃបង្ហាញនូវឥទ្ធិពល និងអំណាចរបស់ខ្លួន ដើម្បីរក្សាការត្រួតត្រាលើឆាកនយោបាយក្នុងស្រុក។

៥. យន្តការនៃការឈ្លានពាន និងការប្រើប្រាស់កម្លាំង

ក្រៅពីហេតុផលខាងលើ របៀបដែលថៃធ្វើការឈ្លានពានក៏ជាចំណុចគួរឲ្យកត់សម្គាល់ដែរ

ការបង្កហេតុជាមុន (Pre-emptive Action) ជារឿយៗ ថៃតែងប្រើហេតុផលនៃ "ការការពារខ្លួន" ឬ "ការឆ្លើយតបនឹងការរំលោភបំពានរបស់កម្ពុជា" ដើម្បីបើកការវាយប្រហារដ៏ធំ។ នេះជាយុទ្ធសាស្ត្រមួយដើម្បីផ្លាស់ប្តូររូបភាពខ្លួនឯងពី អ្នកឈ្លានពាន ទៅជា ជនរងគ្រោះ នៅលើឆាកអន្តរជាតិ។

ការប្រើប្រាស់អំណាចយោធាលើសលប់ ថៃមានកងកម្លាំងយោធាធំជាង និងមានបច្ចេកវិទ្យាទំនើបជាងកម្ពុជា។ ពួកគេប្រើប្រាស់ឧត្តមភាពនេះដើម្បីបង្ខំកម្ពុជាឲ្យយល់ព្រមតាមលក្ខខណ្ឌរបស់ពួកគេ តាមរយៈការដាក់សម្ពាធយោធា។ (ដូចដែលបានឃើញក្នុងរបាយការណ៍ដែលថា ថៃប្រើ ការវាយប្រហារតាមអាកាស ឬ គ្រាប់បែកចង្កោម នៅក្នុងជម្លោះកន្លងមក)។

៦. ផលវិបាកអន្តរជាតិ និងការព្រងើយកន្តើយ

ភាពតានតឹងក្នុងអាស៊ាន ជម្លោះរវាងសមាជិកអាស៊ានទាំងពីរនេះ បានធ្វើឲ្យតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងមូលមានភាពមិននឹងនរ និងធ្វើឲ្យគោលការណ៍ មិនជ្រៀតជ្រែក របស់អាស៊ានត្រូវបានគេសង្ស័យ។

ការព្រងើយកន្តើយពីមហាអំណាច ដូចដែលអ្នកវិភាគ (Raoul Marc Jennar) បានលើកឡើង មហាអំណាចធំៗ និងអង្គការអន្តរជាតិជារឿយៗ ចាត់ទុកភាគីឈ្លានពាននិងភាគីរងគ្រោះស្មើគ្នា ដោយសារកម្ពុជាខ្វះទម្ងន់នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច។ ការព្រងើយកន្តើយនេះ បានផ្តល់ឱកាសដល់ថៃក្នុងការបន្តទង្វើឈ្លានពានរបស់ខ្លួន ដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវធ្ងន់ធ្ងរ។

៧. ការបដិសេធលើការទាមទាររបស់ថៃ

សាលក្រម ICJ ឆ្នាំ ១៩៦២ និង ២០១៣ ការសម្រេចរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់អំពី អធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា លើតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារ និងបរិវេណជុំវិញ។ នេះបានបដិសេធដោយស្វ័យប្រវត្តិនូវហេតុផលប្រវត្តិសាស្ត្រណាមួយរបស់ថៃក្នុងការឈ្លានពានតំបន់ទាំងនោះ។ ការឈ្លានពានណាមួយក្រោយសាលក្រមនេះ គឺគ្រាន់តែជាការមិនគោរពច្បាប់អន្តរជាតិប៉ុណ្ណោះ។

សៀមមិនខ្វល់នឹងច្បាប់អន្តរជាតិ

ទោះបីការបកស្រាយផែនទី អនុសញ្ញានឹងសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀមឆ្នាំ ១៩០៤/១៩០៧ និងសាលក្រម តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) ឆ្នាំ ១៩៦២ និង ២០១៣ ក៏ដោយសៀមនៅតែបន្តរំលោភបំពានមកលើកម្ពុជាដោយមិនខ្វល់ច្បាប់អន្តរជាតិ។

កំណត់ត្រា