ស្មារតីសន្តិភាពនិយមរបស់កម្ពុជា ចំពោះប្រទេសជិតខាង ក្រោមការដឹកនាំសម័យសម្តេច តេជោ ហ៊ុនសែន

តាមរយៈប្រវត្តិសាស្ត្ររាប់ពាន់ឆ្នាំ កម្ពុជាត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអាណាចក្រមួយដែលមានវប្បធម៌ខ្ពង់ខ្ពស់ និងមានស្មារតីសន្តិភាពនិយម។ ទោះបីជាក្នុងសម័យកាលខ្លះ កម្ពុជាមានអំណាចយោធាខ្លាំងក្លាក៏ដោយ ក៏ប្រវត្តិសាស្ត្រពុំដែលបានកត់ត្រាថា កម្ពុជាមានមហិច្ឆតាឈ្លានពានដើម្បីលេបត្របាក់ទឹកដីសៀម (ថៃ) នោះឡើយ។
ស្មារតីរបស់បុព្វបុរសខ្មែរ គឺផ្ដោតលើការកសាងអរិយធម៌ ប្រាសាទ និងប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ ដើម្បីសេចក្ដីសុខរបស់ប្រជាជន។ កងទ័ពខ្មែរតាំងពីសម័យអង្គរ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ត្រូវបានរៀបចំឡើងក្នុងគោលបំណងចម្បងគឺ «ការពារបូរណភាពទឹកដី» និងរក្សាសន្តិសុខជាតិ។ រាល់ការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយអាវុធកន្លងមក គឺសុទ្ធតែជាការឆ្លើយតបដើម្បីការពារអធិបតេយ្យភាព នៅពេលដែលមានការរំលោភបំពានពីខាងក្រៅតែប៉ុណ្ណោះជាពិសេសជាមួយសៀមនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
កម្ពុជាតែងតែបង្ហាញពិភពលោកនូវការគោរពយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវច្បាប់អន្តរជាតិ ជាពិសេសធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ និងគោលការណ៍អាស៊ាន៖ កម្ពុជាប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍ដោះស្រាយជម្លោះតាមផ្លូវទូត និងសន្តិវិធី។ កម្ពុជាមានបំណងចង់ឃើញព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ក្លាយជា «ព្រំដែនសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍ» ដែលផ្ដល់ផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចដល់ប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរ។
នៅក្រោមការដឹកនាំសម័យសម្តេច តេជោ ហ៊ុនសែន កម្ពុជាបានដាក់ចេញនូវនយោបាយការបរទេសដែលចាត់ទុកប្រទេសជិតខាងជាដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ មិនមែនជាសត្រូវឡើយ។ កម្ពុជាយល់ច្បាស់ថា សង្គ្រាមមិនដែលផ្ដល់ផលល្អដល់ភាគីណាមួយនោះទេ។ ដូច្នេះ ចេតនាឈ្លានពានគឺមិនដែលមានក្នុងសៀវភៅនយោបាយរបស់កម្ពុជាឡើយ ផ្ទុយទៅវិញ កម្ពុជាតែងតែជំរុញឱ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់វិស័យ ដើម្បីស្ថិរភាពក្នុងតំបន់។
បើពិនិត្យមើលផែនទីប្រវត្តិសាស្ត្រ ទឹកដីខ្មែរមានតែការរួមតូចទៅៗ ដោយសារការលេបត្របាក់ពីអ្នកជិតខាង។ ការដែលកម្ពុជាខិតខំការពារទឹកដីដែលនៅសេសសល់សព្វថ្ងៃ មិនមែនជាការឈ្លានពានគេឡើយ ប៉ុន្តែវាគឺជាកាតព្វកិច្ចដ៏វិសុទ្ធក្នុងការរក្សាទ្រព្យសម្បត្តិមរតកដែលដូនតាបានបន្សល់ទុកឱ្យ។
កម្ពុជាជាប្រទេសតូចដែលមានបេះដូងធំ។ ចេតនារបស់ខ្មែរ គឺចង់រស់នៅដោយសុខសន្តិភាព និងកសាងប្រទេសឱ្យរីកចម្រើន។ កម្ពុជាមិនដែលមាន និងមិនដែលចង់បានទឹកដីរបស់ប្រទេសជិតខាងឡើយ ព្រោះខ្មែរយល់ច្បាស់ពីតម្លៃនៃសន្តិភាព និងការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក។

កម្ពុជា និងជម្រើសចុងក្រោយ ការតដៃដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដីពីការឈ្លានពានសត្រូវសៀម

ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា គឺជាសក្ខីភាពនៃសន្តិភាពនិយម។ ទោះជាយ៉ាងណា នៅពេលដែលអធិបតេយ្យភាពជាតិត្រូវបានរំលោភបំពាន ហើយមហិច្ឆតាឈ្លានពានរបស់សៀមបានឈានដល់កម្រិតដែលមិនអាចចរចាបាន កម្ពុជាគ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅពីការក្រោកឈរតតាំង ដើម្បីការពារមាតុភូមិឡើយ។
១. ការឈ្លានពានដែលបិទផ្លូវចរចា
កម្ពុជាតែងតែផ្ដល់អាទិភាពដល់ដំណោះស្រាយតាមផ្លូវការទូត និងច្បាប់អន្តរជាតិ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលដែលភាគីសៀមប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធាដើម្បីរំលោភបំពានបន្ទាត់ព្រំដែន ឬការប៉ុនប៉ងលេបត្របាក់ទឹកដីជាក់ស្ដែង (ដូចជាព្រឹត្តិការណ៍ឆ្នាំ ១៩៤១ ឬជម្លោះប្រាសាទព្រះវិហារ) វាគឺជាការបិទផ្លូវសន្តិវិធី។ ក្នុងកាលៈទេសៈដែលសត្រូវប្រើអាវុធមកនិយាយ ការតដៃការពារខ្លួនគឺជា «សិទ្ធិស្របច្បាប់» ដែលមានចែងក្នុងធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ។
២. ការតដៃដើម្បីអត្ថិភាពនៃជាតិ
សម្រាប់កម្ពុជា ការតដៃមិនមែនធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងចង់បានទឹកដីគេ ឬចង់បង្កសង្គ្រាមនោះទេ ប៉ុន្តែវាគឺជាការតស៊ូដើម្បី «រស់»។ ប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្រៀនខ្មែរថា ការនៅស្ងៀមចំពោះមុខការឈ្លានពាន នឹងនាំឱ្យបាត់បង់ទឹកដីកាន់តែច្រើនឡើង។ ដូច្នេះ ការសម្រេចចិត្តតតាំងនឹងសត្រូវ គឺជាការបង្ហាញនូវឆន្ទៈមោះមុតថា «ខ្មែរមិនអនុញ្ញាតឱ្យទឹកដីសូម្បីតែមួយមិល្លីម៉ែត្រត្រូវបានគេរំលោភបំពានដោយអយុត្តិធម៌ឡើយ»។
៣. ស្មារតីសាមគ្គីភាព និងការបូជា
នៅពេលដែលប្រទេសជាតិធ្លាក់ក្នុងស្ថានភាពគ្មានជម្រើស កម្ពុជាតែងតែបង្ហាញនូវសាមគ្គីភាពផ្ទៃក្នុងដ៏រឹងមាំ។ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងប្រជាជនទាំងមូលបានក្លាយជាធ្លុងមួយ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងសត្រូវឈ្លានពាន។ ការតដៃក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ មិនមែនជារឿងបុគ្គលឡើយ ប៉ុន្តែវាគឺជាកាតព្វកិច្ចវិសុទ្ធចំពោះបុព្វបុរស និងកូនចៅជំនាន់ក្រោយ។
៤. សន្តិភាពដែលកើតចេញពីភាពរឹងមាំ
មេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្ហាញថា សន្តិភាពមិនអាចកើតមានបានឡើយ ប្រសិនបើភាគីម្ខាងទៀតមើលឃើញថាយើងទន់ជ្រាយ។ ការតដៃរបស់កម្ពុជា គឺជាការផ្ញើសារទៅកាន់សត្រូវឈ្លានពានថា «កម្ពុជាស្រឡាញ់សន្តិភាព ប៉ុន្តែកម្ពុជាមិនខ្លាចសង្គ្រាមការពារខ្លួនឡើយ»។ ភាពរឹងមាំនៃកងទ័ព និងការហ៊ានតតាំង គឺជាកត្តាចាំបាច់ដើម្បីបង្ខំឱ្យសត្រូវងាកមកគោរពច្បាប់ និងតុចរចាវិញ។
កម្ពុជាមិនដែលចង់ក្លាយជាសត្រូវជាមួយអ្នកជិតខាងឡើយ។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើការឈ្លានពាននៅតែបន្តកើតមាន ហើយសិទ្ធិសេរីភាពត្រូវបានរឹតត្បិត ការតដៃរបស់ខ្មែរគឺជាជម្រើសដ៏ត្រឹមត្រូវបំផុត ដើម្បីរក្សានូវកិត្តិយស និងអធិបតេយ្យភាពដែលមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន។